روغن موتور چیست؟
روغن موتور چیست؟
اجازه دهید ابتدا به تعریف روغن موتور بپردازیم. از نظر فرمولاسیون شیمیایی، این ترکیبات از روغن‌های پایه تقویت شده همراه با افزودنی‌های مختلف و بهبود دهنده‌های شاخص ویسکوزیته تشکیل شده‌اند. از نظر کارکرد، وظیفه آن‌ها این است که موتور را از لجن و دترجنت‌ها (شوینده‌ها) تمیز کنند. همچنین اسیدهای ناشی از اکسیداسیون را خنثی کرده که نتیجه بهبود آب‌بندی رینگ‌های پیستون و خنک‌کردن موتور است. روغن موتور می‌تواند معدنی یا مصنوعی باشد و بسته به این موضوع آن‌ها می‌توانند ترکیبات متفاوتی از نفت خام تصفیه شده یا پلیمرهای تولید شده در آزمایشگاه داشته باشند.
روغن موتور معدنی و مصنوعی
روغن موتور معدنی از نفت خام ساخته می‌شود. نفت خام پس از استخراج و انتقال به یک پالایشگاه، چندین فرآیند پالایشی را طی می‌کند تا برخی ناخالصی‌ها حذف شود. این نوع از روغن‌ها از هیدروکربن‌ها (اکسیژنه یا غیر اکسیژنه) تشکیل شده‌اند، اما ممکن است حاوی ترکیباتی مانند گوگرد یا نیتروژن نیز باشند. پس از پردازش، مواد افزودنی به روغن موتور به اصطلاح معدنی اضافه می‌شود تا عملکرد آن بهبود یابد.
روغن مصنوعی را می‌توان به صورت شیمیایی در آزمایشگاه ایجاد کرد، اما می‌تواند از نفت تصفیه شده نیز تهیه شود. پالایش روغن مصنوعی فرآیند پیچیده‌تری نسبت به روغن معدنی است. در این فرآیند ساختار مولکول‌های هیدروکربن اصلاح می‌شود و در نهایت بهترین آرایش مولکولی به دست آمده حفظ می‌شود. افزودنی‌های زیادی نیز به روغن‌های مصنوعی اضافه می‌شوند. روغن موتور به اصطلاح مصنوعی روغنی با کیفیت بالا در نظر گرفته می‌شود که خالص‌تر است و عملکرد بالاتری نسبت به روغن موتور معدنی دارد.
افزودنی‌ها
برای اطمینان از کیفیت، عملکرد و طول عمر روغن موتور مواد افزودنی هم به روغن‌های معدنی و هم به روغن‌های مصنوعی اضافه می‌شود. افزودنی‌ها باید با روغن پایه مخلوط شوند تا به طور موثر عمل کنند. نسبت مواد افزودنی در روغن پایه می‌تواند تا 20٪ باشد. این ترکیبات اجزای محلول در روغن هستند که به روغن خواص اضافی می‌دهند که قبلاً نداشته است. هدف استفاده از افزودنی‌ها در روغن موتور عبارت است از:
- بهبود عملکرد سطوح برای مثال جلوگیری از سایش و خوردگی
- محافظت از روغن برای مثال افزودنی‌های ضد کف برای جلوگیری از کف و ورود اکسیژن
- بهبود کیفیت روغن برای مثال بهبود‌دهنده شاخص ویسکوزیته
انواع افزودنی‌ها و نقش آن‌ها در روغن موتور عبارت است از:
- افزودنی‌های بازدارنده اکسیداسیون: با گذشت زمان روغن موتور اکسید می‌شود. در این شرایط قطعات موتور به طور ناکارآمدی روغن‌کاری می‌شوند. به همین دلیل است که روغن موتور باید به طور منظم تعویض شود. با این حال، افزودنی بازدارنده اکسیداسیون فرایند اکسیداسیون را کند کرده و طول عمر روغن موتور را بهبود می‌بخشد.
- مواد افزودنی شوینده یا دترجنت: ویژگی اصلی این دسته از افزودنی‌ها حذف رسوبات و ریز ذراتی است که هنگام استفاده از وسیله نقلیه روی سطوح ایجاد می‌شود. این افزودنی‌ها از چسبیدن آلاینده‌ها به اجزا، به ویژه اجزای داغ مانند پیستون یا رینگ پیستون جلوگیری می‌کنند.
- مواد افزودنی دیسپرس‌کننده: دیسپرسنت‌ها افزودنی‌هایی هستند که آلاینده را در حالت سیال معلق نگه می‌دارند. یه عبارتی به عنوان یک حلال عمل می‌کنند که در حفظ تمیزی روغن و جلوگیری از تشکیل لجن موثر است. بنابراین از تجمع رسوب بر روی قطعات موتور جلوگیری کرده و رسوبات به فیلتر روغن منتقل می‌شوند.
- افزودنی‌های ضدکف: استفاده از افزودنی‌های شوینده می‌تواند روی سطح روغن کف ایجاد کند. این کار از روغن‌کاری صحیح قطعات موتور توسط روغن جلوگیری می‌کند. افزودنی ضدکف برای جلوگیری از این اتفاق استفاده می‌شود.
- افزودنی‌های ضدسایش: این‌ها افزودنی‌های اصلاح‌کننده اصطکاک نیز نامیده می‌شوند. افزودنی‌های ضدسایش لایه‌ای از روغن جامد اضافه می‌کنند که به محض راه‌اندازی خودرو، موتور را روان‌کاری می‌کند؛ بنابراین از اصطکاک بین قطعات جلوگیری می‌کند. این افزودنی بیشتر در روغن‌های معدنی استفاده می‌شود.
- مواد افزودنی بازدارنده خوردگی: موتور از قطعات فلزی که به زنگ‌زدگی حساس هستند ساخته شده است. مواد افزودنی ضدخوردگی قطعات را از زنگ‌زدگی محافظت می‌کند.
- اصلاح‌کننده‌های شاخص ویسکوزیته: این افزودنی‌ها تفاوت ویسکوزیته بین روغن سرد و روغن داغ را کاهش می‌دهند.
- افزودنی‌های ضدیخ: این افزودنی‌ها با تغییر دمای سخت شدن روغن به سازگاری روغن‌های موتور مختلف با محیط خود کمک می‌کنند. آن‌ها به عبارتی سیالیت روغن سرد را افزایش می‌دهند.